Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα (δηλαδή τουλάχιστον δυο) επεισόδια, κατά τη διάρκεια των οποίων η διάθεση και τα επίπεδα δραστηριότητας του ασθενούς διαταράσσονται σημαντικά.
Η διαταραχή αυτή συνίσταται σε πολλές περιπτώσεις σε υπερθυμία και αυξημένη ενεργητικότητα και δραστηριότητα (μανία ή υπομανία) και σε άλλες περιπτώσεις σε πτώση της διάθεσης και μειωμένη ενεργητικότητα και δραστηριότητα(κατάθλιψη).
Διπολική διαταραχή 1 : Είναι μια κλινική πορεία που χαρακτηρίζεται από παρουσία ενός ή περισσότερου μανιακού ή μεικτού επεισοδίου ή έχουν και ένα ή περισσότερα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια.
Διπολική διαταραχή 2 : Είναι μια κλινική πορεία που χαρακτηρίζεται από ένα ή περισσότερα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια που συνοδεύονται τουλάχιστον από ένα υπομανιακό επεισόδιο.Κυκλοθυμική διαταραχή : Είναι μια χρόνια κατάσταση διαταραχής της διάθεσης που παρουσιάζει συνεχώς διακυμάνσεις. Έτσι για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 2 ετών παρατηρούνται πολυάριθμες περίοδοι με καταθλιπτικά επεισόδια, που δεν φθάνουν, όμως ,ποτέ να συμπληρώσουν τα κριτήρια για μανιακό ή μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο.
Αντίθετα από τους ενήλικους διπολικούς ασθενείς, τα μανιακά παιδιά χαρακτηρίζονται σπάνια από πλήρη διάθεση ευφορίας. Μάλλον, η πιο κοινή διαταραχή διάθεσης στα μανιακά παιδιά μπορεί να περιγραφεί καλύτερα όπως οξύθυμη, με τις "συναισθηματικές θύελλες" ή τα παρατεταμένα και επιθετικά ξεσπάσματα ιδιοσυγκρασίας(Brown , 1996)
Η διπολική διαταραχή είναι δυνατό να εκδηλωθεί τόσο στην παιδική όσο και στην εφηβική ηλικία. Το ποσοστό να διαγνωσθεί με Διπολική διαταραχή αυξάνει σε 5-10%, στην περίπτωση που ένας ή και οι δύο γονείς νοσούν από Δ.Δ.
Τα μανιακά επεισόδια έχουν συνήθως απότομη έναρξη και η διάρκειά τους είναι 2 εβδομάδων και 4-5μηνών (μέση διάρκεια περίπου 4 μηνών). Οι καταθλίψεις συνήθως διαρκούν περισσότερο (μέση διάρκεια περίπου 6 μηνών), αν και σπανίως υπερβαίνουν το έτος, με εξαίρεση τους ηλικιωμένους.
Τα επεισόδια και των δυο τύπων είναι συχνά επακόλουθα ψυχοπιεστικών γεγονότων ζωής ή άλλων ψυχικών τραυμάτων, αλλά η παρουσία τέτοιων ψυχοπιεστικών παραγόντων δεν είναι ουσιαστική προϋπόθεση για τη διάγνωση. Το πρώτο επεισόδιο είναι δυνατόν να επισυμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, από την παιδική μέχρι τη γεροντική
Η συχνότητα των επεισοδίων και ο τρόπος αποδρομής και υποτροπής ποικίλουν και στις δυο περιπτώσεις, αν και οι αποδρομές τείνουν να γίνονται βραχύτερες με την πάροδο του χρόνου και οι καταθλίψεις να γίνονται συχνότερες και διαρκέστερες μετά τη μέση ηλικία
Συμπτώματα του μανιακού επεισοδίου
* Αυξημένη δραστηριότητα και ανησυχία
* Υπερβολικά ευφορική διάθεση
* Ακραία ευερεθιστότητα
* Γρήγορη σκέψη, γρήγορος λόγος και εναλλαγές ιδεών
* Διάσπαση της προσοχής και αδυναμία συγκέντρωσης
* Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
* Διογκωμένη αυτοεκτίμηση
* Χαμηλή κριτική ικανότητα
* Άκριτη αύξηση των δαπανών για αγορές κ. λ. π
. * Ασυνήθιστη συμπεριφορά κατά την τελευταία περίοδο
* Αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα
* Κατάχρηση ουσιών (πχ. κοκαΐνη, αλκοόλ, ηρεμιστικά)
* Παρορμητική ή επιθετική συμπεριφορά
* Άρνηση του ασυνήθιστου χαρακτήρα της διάθεσης και συμπεριφοράς
Προκειμένου να είναι δυνατή η διάγνωση της μανίας, 3 ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα και για διάστημα μεγαλύτερο της μιας εβδομάδας. Στην περίπτωση που η διάθεση χαρακτηρίζεται από ευερεθιστότητα, 4 επιπλέον συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα για τη διάγνωση
Συμπτώματα του καταθλιπτικού επεισοδίου
* Καταθλιπτική διάθεση, άγχος, αίσθηση κενού
* Απελπισία ή απαισιοδοξία
* Αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, αβοηθητότητας
* Απώλεια ενδιαφέροντος ή ικανοποίησης από τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που θεωρούνταν προηγουμένως ευχάριστες
* Απώλεια ενέργειας, κόπωση, αίσθηση "επιβράδυνσης"
* Δυσκολία στη συγκέντρωση και τη μνήμη, μειωμένη αποφασιστικότητα
* Ανησυχία ή ευερεθιστότητα
* Διαταραχές του ύπνου
* Διαταραχές της όρεξης
* Χρόνιος πόνος ή άλλα επίμονα σωματικά συμπτώματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν παθολογικά
* Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας ή απόπειρες αυτοκτονίας
Προκειμένου να είναι δυνατή η διάγνωση της κατάθλιψης, 5 ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα και για διάστημα μεγαλύτερο των 2 εβδομάδων.
Σε ποσοστό 20%, περίπου των ασθενών, το πρώτο επεισόδιο εκδηλώνεται κατά την εφηβεία, κυρίως μεταξύ 15 και 19 χρόνων (McClellan et al.1977). Κατά τα τελευταία χρόνια, τα ποσοστά διάγνωσης της διαταραχής σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας είναι υψηλότερα ( Findling et al.2003).
Επιδημιολογικά δεδομένα σχετικά με τη διπολική διαταραχή 1 , σε παιδιά μικρότερα των 13 χρονών, δεν υπάρχουν, ενώ ποσοστό 1-3% περίπου των μεγαλύτερων εφήβων παρουσιάζει κάποια μορφή διπολικής διαταραχής (Findling et al.2003 ). Οι πιο συχνές μορφές σ’ αυτή την περίοδο της ζωής είναι η διπολική διαταραχή 2 και η κυκλοθυμία.
Περίπου 10% εώς 15% των εφήβων με υποτροπιάζοντα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια αναπτύσσουν Διπολική 1 Διαταραχή. Τα μεικτά επεισόδια είναι πιο συχνά σε εφήβους και πιο συχνά σε αγόρια. Τα μανιακά επεισόδια σε εφήβους είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ψυχωτικά στοιχεία και συνοδεύονται από σκασιαρχείο, αντικοινωνική συμπεριφορά, αποτυχία στο σχολείο ή χρήση ουσιών. Σε ένα αριθμό εφήβων προυπάρχει ένα μακρύ ιστορικό προβλημάτων συμπεριφοράς που δεν είναι σίγουρο αν αποτελεί πρόδρομο φαινόμενο για τη Διπολική Διαταραχή ή ανεξάρτητη διαταραχή.
Στο 90% των παιδιών με διπολική διαταραχή , το νοητικό επίπεδο κυμαίνεται στα φυσιολογικά πλαίσια (Geller et al.1994). Διπολική διαταραχή με ταχύτατη εναλλαγή των επεισοδίων έχει αναφερθεί σε άτομα με μέτρια προς σοβαρή νοητική υστέρηση, αυτισμό και τρισωμία 21 (Carlson 1990)
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς :
▪Σχολική και προσχολική ηλικία→ αδυναμία παιδιών να εκφράσουν τη δυσφορία τους με ευδιάκριτο τρόπο
Συνεχής προσοχή και παρατήρηση από γονείς για εντοπισμό τυχόν συμπτωμάτων
Αποφυγή πρώιμων αποχωρισμών, σταθερότητα οικογενειακού περιβάλλοντος και προσωπικού παιδικής μέριμνας ή σχολείου
Να λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν οτιδήποτε στενoχωρεί το παιδί τους
▪ Εφηβική ηλικία→ οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν την ευαισθησία των εφήβων στην κριτική
Ενδιφέρον, αποδοχή, διάλογος, διαθεσιμότητα, ενίσχυση της σχέσης με τον έφηβο υπενθύμιση αγάπης, διατήρηση μιας θέσης στη ζωή του
Ανάπτυξη της ικανότητας για θετική σκέψη και συζητηση μέσα στο σπίτι
Αποφυγή καταστροφολογικών σκέψεων
Απαραίτητη η ύπαρξη αρκετού υλικού θετικών εμπειριών στην οικογένεια
Καταγραφή αρνητικών και θετικών επαφών μέσα στην οικογένεια
Συνεδριάσεις οικογένειας για την εξέταση συναισθηματικών αναγκών των μελών
Προώθηση οικογενειακού δεσμού→ αποφυγή ανάπτυξης ψυχοπαθολογίας
